Magazyn Operowy Adama Czopka

Opera, operetka, musical, balet

Mistrzowie batuty

Giuseppe Sinopoli, przerwana kariera

21 kwietnia 2001 roku świat obiegła wiadomość o nagłej śmierci Giuseppe Sinopolego, znakomitego muzyka, charyzmatycznego dyrygenta, cenionego kompozytora oraz lekarza specjalizującego się w psychiatrii. Zmarł nagle 20 kwietnia na zawał serca, w trakcie prowadzenia Aidy Giuseppe Verdiego, w Deutsche Oper w Berlinie. Miał zaledwie 54 lata. Jego bogata kariera dyrygencka związana była z najważniejszymi  ośrodkami muzycznymi na świecie. Kochał dzieła Verdiego Wagnera, Pucciniego i Ryszarda Straussa oraz wielką symfonikę z Beethovenem, Mahlerem, Brahmsem i Czajkowskim na czele. Przy tym wszystkim nie mniejszym uznaniem darzył muzykę współczesną. Można napisać, że był w tym względzie wyjątkowym, nie uznawał zaszufladkowania się w jednej tylko muzycznej specjalności. Jego dyrygentura była przedmiotem wielu kontrowersji, zwłaszcza w gatunku symfonicznym, niektórzy krytykowali „ekscentryczność” jego interpretacji, inni chwalili wnikliwość jego często intelektualnego podejścia do dzieł. „Jego dyrygowanie często miało porywczy, ponadnaturalny charakter. Preferował ekstremalne tempa – jego powolne ruchy Mahlera mogły być lodowate, a Allegro Schuberta niezwykle szybkie – i miał tendencję do zachęcania instrumentów dętych blaszanych i perkusji do śpiewania nad smyczkami.” – napisano w jednym z artykułów.

Giuseppe Sinopoli na tle Semperoper w Dreźnie

Po obejrzeniu dyrygowanego przez Sinopolego Parsifala w 1999 roku na Festiwalu Wagnerowskim w Bayreuth napisałem w swojej recenzji: – „Dyrygujący przedstawieniem Giuseppe Sinopoli, przez całe przedstawienie, utrzymał uroczysty i podniosły charakter Wagnerowskiej muzyki, pozwalając jej płynąć pełnym oddechem w niczym nie skrępowany sposób. Potrafił też wyeksponować tą wyjątkową, niepowtarzalną atmosferę jaką jest przesiąknięte to wspaniałe dzieło.”

Sinopoli urodził się 2 listopada 1946 roku w Wenecji. Studiował w Wenecji w Konserwatorium Benedetto Marcello, pod kierunkiem Rubina de Cervina oraz wiedeńskiej Akademii Muzycznej w klasie Hansa Swarowsky’ego. Jednocześnie studiował medycynę na Uniwersytecie w Padwie, gdzie uzyskał doktorat, którego tematem była antropologia kryminalna. Dodatkowo uchodził za eksperta w zakresie ceramiki greckiej. Ukończył też studia z archeologii ze specjalizacją egiptologia na uniwersytecie w Rzymie.  Po drodze zaliczył jeszcze krótkie studia w zakresie muzyki współczesnej w Darmstadt. Można powiedzieć prawdziwy człowiek renesansu. Jego mentorem w zakresie muzyki współczesnej był Karlheinz Stockhausen. Z wielu kompozycji Sinopolego najsłynniejszą była opera Lou Salomé, dwuaktowa opera opowiadająca o wyzwolonej psychoanalityczce, uczennicy Freuda i miłośniczce Nietzschego. Opera wystawiona w Monachium w 1981 roku. nie miała większego powodzenia.

Giuseppe Sinopoli

Jako dyrygent debiutował w 1978 roku, prowadząc przestawienie Aidy, w Teatro La Fenice w Wenecji. Debiut musiał zyskać wysokie oceny skoro dwa lata później – od 20 grudnia 1980 roku rozpoczyna wieloletnią współpracę z Wiener Staatsoper, gdzie debiutuje dyrygując Attylą Verdiego. Kolejne opery jakimi tutaj dyrygował to: Kobieta bez cienia i Ariadna na Naxos Ryszarda Straussa, Makbet i Aida Verdiego, Manon Lescaut Puccinego i Tannhäuser Wagnera. Od Tannhäusera rozpoczyna w 1985 roku współpracę z festiwalem wagnerowskim Bayreuther Festspiele, w następnych latach dołoży kolejne tytuły Holender tułacz, Lohengrin, Parsifal oraz w 2000 roku pełen cykl Pierścienia Nibelunga. Lata osiemdziesiąte to wyjątkowo bogaty okres jego kariery, w Metropolitan Opera w Nowym Jorku – Tosca, Covent Garden w Londynie – Manon Lescaut, Teatro alla Scala w Mediolanie – Elektra R. Straussa. Opery tego ostatniego kompozytora przyniosły mu wyjątkowe uznanie publiczności i międzynarodowej krytyki. W dyrygowanych przez niego przedstawieniach operowych występowali między innymi: Placido Domingo, Kiri Te Kanawa, Waltraud Meier, Siegfried Jerusalem, Cheryl Studer, Lina Watson, Violetta Urmana, Jeniffer Larmore.   

Jedno z wielu nagrań live jakich dokonał w całej swojej karierze.

Jednocześnie w sposób równie błyskawiczny rozwija się jego kariera dyrygenta symfonicznego. Koncertuje z powodzeniem w najbardziej znanych salach koncertowych, w Dreźnie, Londynie, Salzburgu, Berlinie, Monachium, Wiedniu i Zurichu, prowadząc między innymi zespoły: Nowojorskich, Wiedeńskich i Berlińskich Filharmoników. Lata osiemdziesiąte to zarazem okres kiedy zaczyna pełnić funkcje kierownicze. Rozpoczyna od stanowiska stałego dyrygenta Deutsche Oper w Berlinie, od 1984 roku jest dyrektorem muzycznym London Philharminic Orchestra, a od 1991 roku obejmuje stanowisko dyrektora muzycznego Dresdner Statskapelle. Był też  głównym dyrygentem Orkiestry Akademii Św. Cecylii w Rzymie. W 1994 roku rząd włoski przyznał Sinopoli najwyższą nagrodę – Gran Croce al Merito, za zasługi dla sztuki i muzyki. Od 2005 roku Taormina Arte organizuje co roku w październiku festiwal Giuseppe Sinopoli’ego. 

W pogrzebie Giuseppe Sinopolego, który odbył się 23 kwietnia 2001 roku w Rzymie, uczestniczyli prezydent i premier Włoch.

Adam Czopek