Przeszedł do historii muzyki dzięki swoim wspaniałym monumentalnym symfoniom, w których bez trudu można odnaleźć czynnik wokalny, bo jedno należy wyjaśnić; całe życie był zafascynowany możliwościami ludzkiego głosu. Miłość do śpiewu okazywał też swoim artystom będąc dyrektorem i dyrygentem wielu teatrów operowych w: Hamburgu, Kassel, Lipsku, Pradze, Budapeszcie, Londynie, Wiedniu i Nowym Jorku. Na scenie najchętniej widział dzieła Ryszarda Wagnera, Wolfganga A. Mozarta i Ryszarda Straussa, na estradzie koncertowej popularyzował twórczość Ludwiga von Beethovena i Antona Brucknera. Cenił też muzykę Johanna Straussa. Jeszcze wiele lat po jego śmierci wspominano, i odwoływano się do jego interpretacji dzieł Wagnera i Mozarta. Przyjaźnił się z Gustawem Klimtem, z którym odkrywał „nowe formy wyrazu w sztuce.” Z kolei przyjaźń z Alfredem Rollerem, malarzem i scenografem zaowocowała nowym spojrzeniem na scenografię, szczególnie dzieł Wagnera. Miał opinię tyrana wobec siebie i otoczenia, co powodowało wieczne konflikty z zarządami orkiestr i teatrów, z którymi pracował. To między innymi było powodem częstych zmian miejsca pracy. Nie ułatwiały mu też życia: poryczy charakter, radykalne przekonania, zuchwałość, i barak punktualności. Miał przy tym wszystkim skomplikowaną osobowość, która w końcu zaprowadziła go do Zygmunta Freuda, którego prosił o pomoc w opanowaniu trapiących go problemów emocjonalnych.
Urodził się 7 lipca 1860 roku w Kališt (Czechy), był jednym z czternaściorga dzieci małomiasteczkowego piwowara. Po maturze, w 1875 roku rozpoczął studia w Konserwatorium Wiedeńskim (fortepian i kompozycja). Po ich ukończeniu wstąpił na Uniwersytet Wiedeński, gdzie studiował harmonię u Brucknera. W ciągu trzech lat studiów napisał kilkanaście utworów na fortepian, z których większość później zniszczył. W 1878 roku podejmuje pierwsze poważne próby kompozytorskie, kantata Das klagende Lied, przedstawił ją do Nagrody Beethovenowskiej w Wiedniu, niestety, nie zyskała uznania konkursowego jury. W 1887 roku w Lipsku dokończył operę Die drei Pintos Karola Marii Webera, która miała swoją prapremierę 20 stycznia 1888 roku. W tym samym roku w Budapeszcie odbyło się prawykonanie jego I Symfonii D-dur. Z czasem właśnie dziesięć symfonii stanowić będzie trzon twórczości kompozytorskiej Mahlera. Drugim rodzajem muzycznej twórczości są pieśni, najważniejsze cykle to: Lieder eines fahrenden Gesellen, Das Knaben Wunderhorn oraz Kindertotenlieder i Das Lieds von der Erde. W sumie Mahler pozostawił 42 pieśni solowych ujętych w pięć cykli,które do dzisiaj utrzymują się w repertuarze wielu śpiewaków.Twórczość Mahlera z trudem torowała sobie drogę na światowe estrady, prawykonania nie przynosiły mu ani wielkiej satysfakcji, ani sławy. Czas na muzykę Mahlera nadejdzie wiele lat po jego przedwczesnej śmierci. Jedno jest w tym wszystkim zastanawiające, mimo że kochał operę i jej artystów, czego wielokrotnie dowiódł to nie zamierzał poświęcić swojego talentu na jej komponowanie. Zdecydowanie wolał tworzyć pieśni i inne formy muzyki wokalnej, ale operę traktował tylko jako materiał do wykonania!
W 1880 roku zadebiutował jako dyrygent w Bad Hall w pobliżu Linzu, sukces pierwszego koncertu sprawił, że otrzymał posadę dyrygenta w Lubljanie, z której po jednym sezonie trafił do Ołomuńca. Skąd przeniósł się do Kassel, gdzie zakochał się w młodej śpiewaczce Johannie Richter. Był to pierwszy jego życiu romans, ale nie ostatni, miał bowiem kochliwą naturę i dość szybko ulegał urokom pań.
W 1897 roku objął dyrekcję Opery Wiedeńskiej. Jedną z pierwszych jego dyrektorskich decyzji było polecenie wygaszenia świateł na widowni podczas spektaklu. W ten sposób zmusił widza do skierowania uwagi na to co dzieje się na scenie. Taki sposób prowadzenia spektakli szybko znalazł naśladowców i stał się obowiązującym zwyczajem. Dzisiaj jeżeli światła pojawiają się na widowni w czasie przedstawienia, to wyłącznie na życzenie reżysera spektaklu. Po dziesięciu latach, i wielu konfliktach, Mahler rezygnuje z dyrekcji w Operze Wiedeńskiej, w której przygotował w tym czasie 32 premiery. Bezpośrednim powodem rezygnacji była odmowa pozwolenia na wystawienie Salome Ryszarda Straussa. Ostatnią premierą Mahlera w Wiedniu był Fidelio Beethovena wystawiony, 15 października 1907 roku. To był dla Mahlera niezwykły wieczór publiczność 30 razy wywoływała go przed kurtynę dziękując mu za wieczory pełne wzruszeń i artystycznych uniesień, pożegnanie godne Mistrza. 7 grudnia 1907 roku opublikował list, w którym dziękuje artystom i współpracownikom za pracę, a publiczności za cierpliwość. Jego następcą został Felix von Weingartner.
Z Wiednia przenosi się do Nowego Jorku, gdzie 1 stycznia 1908 roku debiutował w Metropolitan, prowadząc przedstawienie Tristana i Izoldy Ryszarda Wagnera. Ostatni raz stanął za pulpitem dyrygenckim w MET 21 marca 1910 roku, dyrygował wówczas Damą Pikową Piotra Czajkowskiego, którą wprowadził na amerykańskie sceny. W Metropolitan śpiewali pod jego batutą polscy śpiewacy: Marcella Sembrich, Adam Didur oraz Bella Alten. Z Metropolitan przenosi się na trzy sezony do Filharmonii Nowojorskiej, z którą pożegnał się również po głośnym konflikcie. W Nowym Jorku – 18 stycznia 1911, ostatni raz dyrygował własnym dziełem – IV Symfonia G-dur. Ostatni jego koncert odbył się również w nowym Jorku 21 lutego.
W na początku 1911 roku rozchorował się na tyle mocno, że zdecydował się wrócić z Ameryki, do Wiednia, był słaby i wyczerpany, zmarł 18 maja 1911 roku w wieku zaledwie 50 lat.
Adam Czopek
