Puccini od samego początku swojej drogi twórczej, udowadniał, że bliskie są mu zasady dobrego teatru, w którym dzieło wywołuje u odbiorcy możliwie jak największe emocje. Udowodnił to już w Manon Lescaut, której sukces otworzył mu możliwość tworzenia dla najbardziej prestiżowych teatrów operowych. Właśnie prapremiera tej opery, 1 lutego 1893 roku, w Teatro Regio w Turynie okazała się przełomowym momentem w życiu Giacomo Pucciniego. Odniesiony wtedy przez młodego kompozytora sukces odbił się szerokim echem, nie tylko we Włoszech. Jeszcze w tym samym roku wystawiono dzieło w: Petersburgu, Madrycie, Hamburgu Londynie. Polska premiera miała miejsce 23 stycznia 1895 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie. Po londyńskiej premierze Bernard Shaw przepowiedział Pucciniemu karierę porównywalną z tą jaka była udziałem Verdiego. Czas pokazał, że się nie mylił! W następnym roku Manon Laescaut oklaskiwano w: Pradze, Budapeszcie, Filadelfii oraz Meksyku.

Trzy lata później premiera Cyganerii, również na scenie Teatro Regio. była już tylko potwierdzeniem jego międzynarodowej renomy. Później musiał co prawda przeżyć gorycz klęski Madame Butterfly w La Scali. Ale generalnie rzecz biorąc prapremiery jego dzieł przyjmowane były z uznaniem, co znajduje potwierdzenie w ich ponad stuletniej obecności na światowych scenach. Tosca, Madame Butterfly, Turandot, Cyganeria, nadal biją rekordy powodzenia. Dzielnie im dotrzymują kroku nieco mniej popularne Dziewczyna z zachodu, Tryptyk i Manon Lescaut. Ta ostatnia opera przeżywa w ostatnich latach swoisty renesans popularności tak na scenie jak i w nagraniach. Niestety, na naszych scenach pozostaje wiąż dziełem prawie zupełnie nieznanym. Dotychczas, po II wojnie, wystawiły ją bez większego powodzenia jedynie: Opera Wrocławska (1966, 41 przedstawień), Opera Śląska w Bytomiu (1972, 26 przedstawień) i Opera Bałtycka w Gdańsku (1990, 22 przedstawienia). W Teatrze Wielkim  w Warszawie miało miejsce najpierw wykonanie koncertowe, 4 kwietnia 2009 roku w ramach XIII Festiwalu Ludwiga van Beethovena, powtórzono je listopadzie. 23 października 2012 roku odbyła się premiera sceniczna, po niej 5 przedstawień. Na czerwiec 2024 roku premierę Manon Lescaut zapowiedział Teatr Wielki w Poznaniu.  

Nad librettem Manon Lescaut pracowało aż siedmiu literatów, co jest rekordem w historii opery. Giuseppe Giacosa, Luigi Illica, Ruggero Leoncavallo, Domenico Oliva, Marco Praga, Giulio Ricordi, Giacomo Puccini na podstawie powieści Antoine’a Prévosta „Historia kawalera des Grieux i Manon Lescaut”. Ta sama powieść jest pierwowzorem literackim opery Manon Julesa Masseneta, której prapremiera miała miejsce w 1884 roku w Paryżu. W tym samy roku w Turynie miała miejsce prapremiera pierwszej opery Pucciniego Villidy. Popularność opery Masseneta zainteresowała Pucciniego, który przeczytawszy powieść Prévosta zainteresował się jej tematem, historią zmysłowej Manon i wielkiej trudnej miłości do niej kawalera Des Grieuxa. Puccini nie był jedynym którego zainteresował ten temat, przed nim byli: Halévy (1830), Balfe (1836), Auber (1856), Massenet (1884), po Puccinim wrócił do tego tematu Henze (1952). W 2013 powstała wersja filmowa, temat interesował również malarzy. W 1974 roku Kenneth MacMillan wykorzystując muzykę Masseneta (ale nie operową) stworzył balet Mamon, który wszedł na stałe do repertuaru zespołu baletowego Covent Garden w Londynie i Opery Paryskiej oraz American Ballet Theatre.     

Pierwotnie adaptację powierzono kompozytorowi Ruggero Leoncavallo, jednak Puccini niezadowolony z tego co stworzył, zaprosił do współpracy dramaturga Marco Pargę, ten z kolei poprosił o pomoc poetę Domenico Olivę. Mimo, że Puccini był w miarę zadowolony z ich pracy, to jednak za radą Ricordiego poprosił o współpracę Giuseppe Giacosę i Luigi Illicę, którzy staną się stałymi librecistami Pucciniego zawdzięczamy im libretta Cyganerii, Tosci oraz Madame Butterlfy. Prace nad librettem, do którego swoje „trzy grosze” dołożyli również Giulio Ricordi i Puccini, trwały do października 1892 roku. Na prapremierowym afiszu nie znalazło się nazwisko żadnego z wymienionych twórców libretta, bowiem żaden z autorów nie chciał swoim nazwiskiem firmować całości libretta. Osią dramatu są sceny ukazujące poznanie się Mamon i des Grieuxa, momenty największej ich namiętności, deportację i śmierć Manon. Wszystko to „ubrał” Puccini w muzykę o niespotykanej dotychczas sile ekspresji. 

Prapremiera Manon Lescaut odbyła się 1 lutego1893 roku w Teatro Regio w Turynie. Dlaczego Turyn, a nie La Scala w Mediolanie? La Scala była w tym czasie zajęta przygotowaniem prapremiery Falstaffa Verdiego, która miała miejsce tydzień później. Obie prapremiery wywołały furorę w operowym świecie. Verdiego fetowano w przez ponad pół godziny w La Scali, późnej urządzono kompozytorowi demonstrację uznania pod mediolańskim Grand Hotelem. Puccini po premierze 30 razy wychodził przed kurtynę aby podziękować z owacje. O ile przypadku Verdiego nie było to niczym nowym, Maestro Verdi był cenionym kompozytorem, którego dzieła wystawiały teatry operowe na całym świecie. O tyle w przypadku rozpoczynającego karierę Pucciniego był to pierwszy wyraźny krok w stronę uzyskania opinii kompozytora, następcy Verdiego. W obu przypadkach krytycy prześcigali się w komplementowaniu obu dzieł. O Falstaffie Verdiego pisano: „Dzieło życia Verdiego, korona jego twórczości, absolutne arcydzieło kompozytorskiego kunsztu.” O Puccinim, że jest „włoskim geniuszem”. Alfred Colombani z Corriere della Sera napisał wprost; „Jeżeli wśród naszych młodych kompozytorów jest taki, który pojąłby słynne przesłanie (Verdiego przypis. A. Cz.) „Wróćmy do starego, a będzie postęp.” to jest nim Puccini.” Los zrządził, że stanęły na przeciw siebie dwa arcydzieła, pierwsze Pucciniego, które wprowadziło go na światowe sceny, z ostatnim Verdiego będącym perłą w koronie jego twórczości. 

Sukces turyńskiej prapremiery sprawił, że Manon Laescaut  zaczęto wystawiać w najbardziej znanych teatrach operowych: Buenos Aires, Petersburga, Madrytu, Lizbony Londynu. W 1894 roku operę wprowadzono do repertuaru La Scali w Mediolanie, z tej okazji Puccini dokonał istotnych zmian w I akcie. Premiera polska, 23 stycznia 1895 roku w reżyserii Jana Chodakowskiego, dyrygował Cesare Trombini. Premiera amerykańska, 18 stycznia 1907 roku z Liną Cavalieri i Enrico Caruso w głównych partiach. Po londyńskiej premierze Bernard Shaw przepowiedział Pucciniemu pozycję  porównywalną z tą jaką osiągnął Verdi. Nie pomylił się w tym względzie!

Muzyczne zapowiada ta opera wszystko to co Puccini w późniejszych swoich dziełach doprowadził do perfekcji, szczególnie w zakresie kolorystyki i bogactwa instrumentacji. Mimo że słyszy się w tej muzyce wagnerowskie wpływy szczególnie w zastosowaniu motywów przewodnich (leitmotivach) to jednak przebija się przez nie indywidualny sposób prowadzenia myśli muzycznej, której naczelnym dążeniem jest wywołanie u odbiorcy możliwie największych emocji. Manon Lascaut jest obrazem poszukiwania i kształtowania własnego stylu, ale zarazem pierwszym dziełem gdzie indywidualność Pucciniego przejawia z pełną siłą, „Opera stanowi niewyczerpane wprost źródło melodii urzekających spontanicznością i szlachetnością inwencji ,godnych najpiękniejszych tradycji włoskiego wokalizmu, a przy tym nie będących nigdy w rozdźwięku z sytuacją sceniczną.” – napisał Wierosław Sandelewski w polskiej biografii Pucciniego.

Adam Czopek