W Operze i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku w ostatnią fazę wchodzą przygotowania do premiery Pajaców Ruggera Leoncavalla i Rycerskości wieśniaczej Pietra Mascagniego którą zapowiedziano na 10 maja. Te dwa dzieła operowe, będące idealnym przykładem operowego weryzmu, zostały napisane na ten sam konkurs ogłoszony w 1889 roku przez Sonzogno, mediolańskie wydawnictwo muzyczne. Wygrała go Rycerskość wieśniacza, której prapremiera miała miejsce 17 maja 1890 roku w Rzymie w Teatro Costanci, przynosząc swojemu twórcy sławę i pieniądze. Pajace nie otrzymały wówczas nagrody głównie dlatego, że nie odpowiadały warunkom konkursu, nie były operą jednoaktową, a to był jeden z głównych warunków konkursu. Prapremiera Pajaców odbyła się dwa lata później, 22 maja 1892 roku w Teatro dal Verme w Mediolanie. Jej sukces w pełni dorównał sukcesowi Rycerskości.
Ponieważ obie opery są zbyt krótkie by wypełnić cały operowy wieczór utarła się moda na łączenie ich w ramach jednego wieczoru. Oczywiście próbowano innych połączeń, jednak bez większego powodzenia. Publiczność najchętniej ogląda najpierw zakończoną tragicznie historię Santuzzy i Turridu. By po przerwie dać się ponieść równie tragicznej historii Cania i Neddy. Najkrócej rzecz ujmując w obu operach akcja rozgrywa się w podobnych miejscach i w obu chodzi o krwawy odwet za miłosną zdradę. Bohaterami obu są prości ludzie, co jest istotą operowego weryzmu.
Każda z tych oper ma miejsca szczególnie przez publiczność cenione i lubiane. W Rycerskości to przede wszystkim wielka scena mszy wielkanocnej z chórem Regina coeli nad który wzbija się pełna uczucia modlitwa Santuzzy. Równie znana jest aria Turridu Mamma, quel vino é generoso, którą żegna się z matką przed walką z Alfio. W Pajacach zawsze i wszędzie czeka się na rozdzierającą serce arię Cania Śmiej się pajacu, z jej końcową frazą – La commedia é finita (Przedstawienie skończone!) Do historii opery przeszły pamiętne kreacje partii Cania w wykonaniu: Enrico Caruso, Giuseppe di Stefano, Carlo Bergonzi, Jose Carrerasa, Placido Domingo oraz Luciano Pavarottiego.
W Operze i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku zespołem realizatorów dowodzi Michał Znaniecki, ceniony reżyser, z którym współpracuje równie znany scenograf Luigi Scoglio oraz Inga Pilchowska twórczyni choreografii. Pod względem muzycznym premierę przygotuje włoski dyrygent Massimiliano Caldi. W głównych partiach na premierze wystąpią gościnnie: Marcelina Román, Gianni Leccese oraz znany z Metropolitan Opera meksykański tenor Luis Chapa, dla którego będzie to kolejna wizyta w naszym kraju. W przygotowaniu premiery zostaną wykorzystane oryginalne partytury obu dzieł opracowane przez wydawnictwo Bärenreiter.
Adam Czopek
