Opera Śląska w Bytomiu 8 marca, w Międzynarodowym Dniu Kobiet, zaprasza na premierę czteroaktowego baletu Spartakus Arama Chaczaturiana. Choreografię do tej inscenizacji opracuje Robert Balogh, kostiumy zaprojektuje Roman Šolc, projekcje będą dziełem Eduarda Prikryla. Kierownictwo muzyczne objął Piotr Mazurek.
Historycznie powstanie Spartakusa, znane również jako trzecie powstanie niewolników w Imperium Rzymskim, rozpoczęło się w 73 roku p.n.e. w szkole gladiatorskiej w Kapui. Początkowo marsz Spartakusa na północ był pasmem zwycięstw (bitwa pod Wezuwiuszem, walki w Galii Przedalpejskiej). Niestety, później już tak nie było, rzymianie zaczęli odnosić zwycięstwa w kolejnych bitwach. Ostateczny kres powstaniu przyniosła bitwa nad rzeką Silarus. Marek Krassus nie tylko krwawo stłumił powstanie, ale też kazał ukrzyżować powstańców wzdłuż rzymskiej drogi via Appia. Spartakus zginął w walce, a jego ciało nie zostało odnalezione. Postać Spartakusa, buntującego się niewolnika, stała się symbolem walki o wolność.
Historia Spartakusa, trackiego niewolnika, który został gladiatorem i wywołanego przez niego powstania, stały się wielokrotnie impulsem dla powstania, opracowań literackich, filmów, obrazów i rzeźb. Część z nich wykorzystał Nikołaj Wołkow w tworzeniu libretta dla baletu dla Arama Chaczaturiana, który wykorzystał je w balecie Spartakus, którego prapremiera odbyła się 27 grudnia 1956 roku w Teatrze im. Kirowa w Leningradzie, w choreografii Leonida Jakobsona. Pierwszymi wykonawcami głównych ról byli: Askold Makarow (Spartakus), Inna Zubkowska (Frygia) oraz Boris Szawrow (Krassus). Najciekawszą i najbardziej popularną wersję Spartakusa stworzył w 1968 roku Jurij Grigorowicz w moskiewskim teatrze Bolszoj.
Polska premiera baletu miała miejsce na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie 28 listopada 1968 roku, jednym z premierowych widzów był Aram Chaczaturian, który uczestniczył również w dwóch ostatnich próbach generalnych. Twórcą choreografii był Jewgienij Czanga, który powtórzył w Warszawie swoje układy choreograficzne z Rygi z 1960 roku. Pierwszym polskim Spartakusem był Gerard Wilk, Frygią Hanna Musiał, Krassusem Zbigniew Kiliński. Przedstawienie prezentowano 52 razy. Sukces warszawskiej inscenizacji nie przełożył się jednak na specjalne zainteresowanie ze strony innych polskich teatrów operowych. Co prawda w 1972 roku balet wystawiła Opera Wrocławska w choreografii Teresy Kujawy, a w 2017 roku Teatr Wielki w Łodzi, w ramach XXIV Łódzkich Spotkań Baletowych, w opracowaniu choreograficznym Kirilla Simonova. Więcej premier na naszych scenach nie odnotowano. Zapowiedziana na 8 marca premiera będzie czwartą próbą wprowadzenia Spartakusa na polskie sceny.
Adam Czopek
