Bezpośrednim impulsem do powstania tej symfonii była 40. rocznica Powstania Styczniowego. Jednak praca nad tym dziełem zajęła Ignacemu Janowi Paderewskiemu sześć długich lat (1903 – 1907) co sprawiło, że symfonia nie została wykonana w rocznicę powstania, z inspiracji którego powstała. Po raz pierwszy to monumentalne dzieło Ignacego Jana Paderewskiego zostało wykonane 12 lutego 1909 roku w Bostonie, pod dyrekcją Maksa Fiedlera. Kilka miesięcy później odnotowano wykonania w Londynie – pod batutą Hansa Richtera oraz w Konserwatorium w Paryżu – pod kierownictwem André Messagera. Symfonia h-moll „Polonia” op. 24 (taka jest pełna nazwa tego dzieła) po raz pierwszy została wykonana przed polską publicznością w 1910 roku we Lwowie, pod batutą Henryka Opieńskiego, Ignacy Jan Paderewski był świadkiem tego wykonania i jego sukcesu. Rok później poznali ją melomani warszawscy. Filharmonia Warszawska była miejscem, gdzie Symfonię Polonia często wykonywano, do historii przeszły jej interpretacje prowadzone batutą Emilia Młynarskiego i Grzegorza Fitelberga. „Paderewski w swojej symfonii wypowiedział wszystko, co wielki muzyk i patriota może powiedzieć o swej miłości ku ojczyźnie.” – napisał Roman Jasiński, po jednym z warszawskich wykonań. A jednak początkowe sukcesy nie zapewniły jej stałego miejsca w koncertowym repertuarze. Na szczęście pod koniec XX wieku zaczęła budzić zrozumiałe zainteresowanie i pojawiać się na koncertowych afiszach. W czasach nam znacznie bliższych partyturę tej symfonii brali na dyrygencki pulpit: Witold Rowicki, Bogdan Wodiczko, Jan Krenz ,Wojciech Czepiel oraz Jerzy Maksymiuk, który w 1991 roku dokonał z orkiestrą Sinfonia Varsovia pierwszego nagrania pełnej wersji tego dzieła. Drugiego nagrania dokonał Maksymiuk w 1998 roku z Scottish Symphony Orchestra.
Kolejne nagranie pełnej wersji Symfonii h – moll „Polonia” zostało dokonane w 2020 roku we Lwowie w sali, gdzie przed 110 laty odbyło się jej polskie prawykonanie. Wykonawcy, Orkiestra Symfoniczna Lwowskiej Filharmonii Narodowej prowadzona doświadczoną batutą Bohdana Boguszewskiego. W omawianym wykonaniu użyto całego składu instrumentalnego przewidzianego w partyturze, z sarusofonami kontrabasowymi i perkusyjnym tonitruonem co w pełni pozwoliło oddać intencje kompozytora i charakter kompozycji. Dzięki czemu można podziwiać w pełni, klimat, rozmach i klarowność formy tej trzyczęściowej symfonii oraz mistrzostwo jej instrumentacji. Bogdanowi Boguszewskiemu udało nadać wykonaniu nie tylko płynność muzycznej narracji oraz właściwy rozmach, ale też pięknie wyeksponować „motyw przemocy” scalający wszystkie ogniwa tego monumentalnego dzieła. Jest też w tej interpretacji właściwa dawka patosu co najpełniej słyszy się w finale kiedy brzmią nuty Hymnu Narodowego potraktowanego aluzyjnie i przekształconego w wariacje.- to dla ominięcia zastrzeżeń cenzury. Na podkreślenie zasługuje przejrzyste brzmienie lwowskiej orkiestry i jej precyzja w poszczególnych grupach instrumentów.
Nagranie zyskało nominację do Fryderyków 2021, a wydano je jako album CD oraz w limitowanej edycji jako dwupłytowy album winylowy.
Adam Czopek
