Jakoś zupełnie zapomniano o tej znakomitej mezzosopranistce, która przeszła do historii opery jako pierwsza Suzuki na premierze poprawionej wersji Madama Butterfly Pucciniego, wystawionej w maju 1904 roku w Bresci, co okazało się przełomem w historii tego dzieła. Wszyscy się zachwycają i pamiętają o kreacji tytułowej bohaterki, jaką w tej premierze stworzyła Salomea Kruszelnicka, która tylko kilkoma występami była związana z naszymi scenami, a o dokonaniach rodowitej Polki zupełnie zapominają. Tymczasem Janina Łukaszewska (na afiszu Lucacewska Giannina) należała do ścisłego grona gwiazd światowej opery przełomu XIX i XX wieku. Jej bogata międzynarodowa kariera związana była z najważniejszymi scenami Europy i Ameryki. Występowała w towarzystwie nie tylko Kruszelnickiej, ale również Rosiny Storchio, Labi Fausta, Adeliny Sthele, Giuseppe La Puma, Alessandro Bonci czy Riccardo Stracciari oraz Adama Didura i innej znanej Polki Reginy Pinkert. Rolę Suzuki śpiewała też wiele razy w: Rzymie, Barcelonie, Turynie, Madrycie i Palermo.
Z wielką przykrością należy stwierdzić, że nie przetrwały o tej śpiewaczce żadne wiadomości na temat daty i miejsca jej urodzin. Równie trudno ustalić datę jej śmierci, zmarła najprawdopodobniej w Mediolanie, gdzie od 1900 roku mieszkała. Wiadomo jedynie, że studiowała najpierw w Warszawie, skąd w 1886 roku przeniosła się do Konserwatorium w Bolonii, gdzie została uczennicą maestro Busi, i tam debiutowała. Lata 1886 – 1909 to okres jej największej aktywności zawodowej. W tym czasie odnajdujemy jej nazwisko na afiszach najważniejszych włoskich i hiszpańskich teatrów operowych. Jedną z pierwszych partii, która przyniosła jej światową sławę i uznanie była Ortuda w Lohengrinie Wagnera. Śpiewała ją w Turynie (Teatro Regio 1895), Neapolu (Teatro San Carlo 1896), Barcelonie (Teatro Liceo 1898 i 1905), Modenie – Teatro Municipale, Mediolanie – Teatro dal Verme i Trieście – Teatro Comunale (1901) Lizbonie (Teatro San Carlo 1906 i 1908), Madrycie (Teatro Real 1908). Porównywalne sukcesy odnosiła na większości wymienionych scen w partii Venus w Tannhäuserze. W styczniu 1897, pod batutą Vittrori Vanzo, debiutowała partią Bersi w Andrea Chenier Umberto Giordano w mediolańskiej La Scali. Dwa lata później wróciła na tą scenę jako Emilia w Otellu Verdiego. W 1898 w Genui śpiewa pierwszy raz partię Amneris w Aidzie, której z czasem stanie się jedną z najlepszych wykonawczyń w Europie.
W sezonie 1890/1891 wróciła do kraju i została członkiem zespołu Opery Lwowskiej, gdzie wystąpiła w partii tytułowej Mignon w operze Ambroise Thomasa, Amneris w Aidzie oraz Fides w Proroku Meyerbeera. Te trzy partie przyniosły jej we Lwowie uznanie publiczności i krytyków, którzy pisali, że dysponuje pięknym mezzosopranem o interesującej barwie oraz talentem aktorskim i scenicznym temperamentem. Pod koniec 1891 roku opuszcza Lwów i zaczyna kolejne występy na włoskich scenach, dając się czasami namówić na występy w Hiszpanii (Madryt, Barcelona) i Portugalii (Lizbona). Jednak najlepiej czuje się we Włoszech, szczególnie w Mediolanie, gdzie osiada na stałe, i dokąd zawsze z radością wraca i chętnie występuje. Oklaskiwano ją w mediolańskim: Teatro Lirico, Teatro dal Verme, no i oczywiście – jak wspomniałem – w La Scali.
Przełom XIX i XX wieku to sukcesy na scenach Palermo – Teatro Massimo, Adalgisa w Normie Belliniego i tytułowa Manon w operze Pucciniego (1898) oraz Suzuki w Madama Butterfly (1906). W 1896 roku pojawia się w neapolitańskim Teatro San Carlo, gdzie odnosi sukces jako Ulryka w Balu maskowym Verdiego. Tę partię śpiewa też w Lizbonie, która była również świadkiem sukcesu jej Carmen w operze Bizeta. Wiele uznania przynosi jej partia Azuceny w Verdiowskim Trubadurze, śpiewa ją w Modenie (1899), Lizbonie (1901), Catanii (1903), Florencji i Barcelonie (1904). W tym samym czasie odnosi sukcesy jako Laura w Giocondzie Ponchiellego – Rzym (1898), Buenos Aires (1899), Lizbona (1900), Messyna (1903) i Mirandola (1905). Podobnie było w przypadku tytułowej Faworyty w operze Donizettiego, którą śpiewała w Lizbonie, Modenie, Recanoti i Asolo. Jedną z partii przynoszących jej duże uznanie była Magdalena w Rigoletcie Verdiego, śpiewała ją między innymi w: Modenie i Rzymie (1898) , Messynie (1901) i Florencji (1904). Podobnie było w przypadku Fricki w Pierścieniu Nibelunga Wagnera wykonywanej w Modenie, Genui i Parmie. Pozostając przy wagnerowskich sukcesach Łukaszewskiej warto wspomnieć o Magdalenie w Śpiewakach norymberskich, Erdzie w Zygfrydzie, trzeciej części Pierścienia Nibelunga oraz Ortrudzie w Lohengrinie i Brangeniew Tristanie i Izoldzie, tę ostatnią śpiewa w 1908 w Teatro San Carlo w Lizbonie.
Śledząc artystyczne losy tej śpiewaczki bez wahania można pokusić się o stwierdzenie, że najczęściej występowała w lizbońskim Teatro San Carlo, gdzie przeszła do historii jako doskonała: Laura, Ulryka, Azucena, Faworyta, Wenus oraz Urban w Hugonotach Meyerbeera, i gdzie zawsze była owacyjnie przyjmowana. Z włoskich scen, na których występowała najczęściej należy wymienić: Palermo, Turyn, Neapol, Messynę i Triest.
Po zakończeniu kariery, co nastąpiło około 1910 roku osiadła we Włoszech i … słuch o niej zaginął.
Adam Czopek
