16 sierpnia 2023 w rodzinnej Savonie, w wieku 89 lat zmarła legendarna sopranistka Renata Scotto, znakomita specjalistka włoskiego balcanta, której kariera związana była z najbardziej prestiżowymi scenami na świecie, z nowojorską Metropolitan, londyńską Covent Garden, Operą Paryską i Wiener Staatsoper na czele. Międzynarodową karierę zaczęła w 1957 roku, kiedy w ostatniej chwili zastąpiła chorą Marię Callas w partii Aminy w Lunatycze Belliniego, z którą mediolańska La Scala przyjechała na Festiwal w Edynburgu. Przedstawienie okazało się sukcesem, który sprawił, że na życzenie publiczności dodano do programu nieplanowane wcześniej przedstawienie, w którym partię Aminy zaśpiewała również Renata Scotto. Ten jeden wieczór stał się przełomem w jej karierze i otworzył przed młodą śpiewaczką drzwi najważniejszych teatrów operowych na świecie, co zresztą znakomicie wykorzystała w budowaniu swojej międzynarodowej pozycji. Już rok później – 3 maja 1958, partią Gildy w Rigoletcie debiutowała w Operze Wiedeńskiej, na scenie której śpiewała jeszcze w Madame Butterfly, Tosce i Normie. Amerykańską karierę rozpoczęła od Lyric Opera w Chicago, gdzie w 1960 roku zaśpiewała partię Mimi w Cyganerii Pucciniego. W tym samym roku wyszła za mąż na włoskiego skrzypka Lorenzo Anzelmiego.
13 października 1965 roku debiutowała na scenie Metropolitan Opera w Nowym Jorku. Pierwszą jej partią na tej scenie była tytułowa Madama Butterfly. Do 1987 roku zaśpiewała 26 partii w ponad 300 spektaklach. Jej ostatnią rolą w tym teatrze była również Cio-cio-san w Madama Butterlly zaśpiewana 17 stycznia 1987 roku. W sumie w Metropolitan zaśpiewała swoją ukochaną partię 38 razy, oprócz tego najczęściej oklaskiwano ją na tej scenie w Łucji z Lammermoor, Cyganerii i Don Carlosie. Brała też w tym czasie udział w pierwszych nagraniach oper na żywo realizowanych przez nowojorski teatr – m.in. Cyganerii, Manon Lescaut, Tryptyku Pucciniego, Otella, Luizy Miller oraz Don Carlosa Verdiego. Pisano o niej, że jest – „ niezwykle fascynującą i kompletną artystką, posiadającą zdolność tworzenia głęboko poruszającej postaci poprzez magnetyczną prezencję sceniczną, ekspresyjne frazowanie muzyczne i niezawodnie dramatyczne przedstawienie włoskiego tekstu”.
Renata Scotto urodziła się 24 lutego 1933 roku w Savonie, studiowała w Konserwatorium im. Giuseppe Verdiego w Mediolanie w klasie Mercedes Lloparta. W czasie studiów mieszkała w klasztorze i utrzymywała się z szycia i sprzątania. W 1952 roku wygrała konkurs wokalny, zdobywając w nagrodę prawo debiutu w Teatro Nuovo w Mediolanie, gdzie debiutowała partią Violetty w Traviacie. Jej oficjalny debiut Mediolanie poprzedził występ w tej samej partii w Savonie, która była też świadkiem jej pierwszego występ w Madama Butterfly, która niebawem stanie się motorem napędowym jej kariery, śpiewała ją w większości teatrów, z którymi współpracowała. W 1953 roku wzięła udział w przesłuchaniu w La Scali do premiery La Wally Catalaniego, zaproponowano jej mezzosopranową partię Waltera. Premiera 7 grudnia 1953 roku (otwarcie sezonu) stała się jej pierwszym głośnym sukcesem, który przyćmił dokonania Renaty Tebaldi i Mario del Monaco. Zachwycona jej kreacją wokalno-aktorską publiczność wywoływała ją piętnaście razy przed kurtynę co było wydarzeniem bez precedensu. Od tego momentu Scotto staje się częstym gościem mediolańskiej La Scali, oklaskiwano ją tutaj jako: Adinę w Napoju miłosnym, Mimi w Cyganerii, Micaelę w Carmen, Laurettę w Giannim Schicchim, Aminę, w Lunatycze, Elvirę w Purytanach, Panią Ford w Falstaffie, Małgorzatę w Fauście, Gildę w Rigoletcie, Giuliettę w Capuleti e i Montecchi, oraz tytułową Łucję z Lammemoor i Madama Buttefly. Wykreowaną przez nią partię Eleny w Nieszporach sycylijskich Verdiego śpiewała z powodzeniem w Operze Paryskiej i Metropolitan, w obu przypadkach jej partnerem był Wiesław Ochman w partii Arriga.
Między Nowy Jork, a Mediolan należy włożyć występy na innych scenach między innymi: San Francisco Opera, Dallas Opera, Gran Teatre del Liceu w Barcelonie, Teatro Colon w Buenos Aires, Bayerische Staatsoper w Monachium oraz teatry włoskie w Neapolu, Rzymie, Weronie, Turynie, Parmie, Wenecji. Z zasady występowała w doborowym towarzystwie m. in. Placido Domingo, Luciano Pavarottiego, Mario del Monaco, Borisa Christoffa, Franco Corelli, Carlo Bergonziego, Alfredo Krausa, Sherilla Milnesa. Jej scenicznymi partnerkami bywały: Mirella Freni, Tatiana Troyanos, Renata Tebaldi, Marilyn Horne, Fedora Barbieri. Miała też grono dyrygentów pod batutą, których chętnie pokazywała się na scenie, należeli do tego grona: Gianandrea Gavazzenni, Mario Giulini, Antonino Votto, Francesco Molinari-Pradelli, James Levine.
W późniejszych latach kariery rozbudowała swój repertuar o role bardziej dramatyczne, można ją był w tym okresie spotkać w obsadach Fedory Giordana, Werthera Masseneta, Kawalera z różą Straussa (Marszałkowa), a nawet Parsifala Wagnera (Kundry) oraz tytułowej Elektry Straussa.
Po zakończeniu kariery śpiewaczki zajęła się pedagogiką wokalną, którą realizowała w Accademia Nazionale di Santa Cecilia w Rzymie i Juilliard School w Nowym Jorku, jedna z jej uczennic jest Anna Wierzbickiej. Chętnie też podejmowała się reżyserii operowej, wysokie oceny zyskały jej ujęcia Tosci i Cyganerii.
Adam Czopek
