Przez długie lata sylwetka tego śpiewaka pozostawała, w kręgu artystów zupełnie nieznanych, o których niewiele się mówiło i jeszcze mniej wiedziało. Sytuację zmieniło wydanie w 2001 roku płyty CD z nagraniami tego śpiewaka. Płyty co prawda nie można było w Polsce kupić, ale miała ją najpierw Małgorzata Komorowska, a następnie Basia Jakubowska. Obie Panie przy okazji omawiania historycznych nagrań Mariana Nowakowskiego pisały też o jego artystycznej karierze i drodze.  

Przypomniały, że był uczniem Adama Didura, debiutował 14 maja 1937 roku w  Operze Lwowskiej jako Baltazar w Faworycie Donizettiego, wystawionej w reżyserii Didura. „Obszerny wolumen głosu basowego, należycie we wszystkich regestrach wyrównany, spokój i umiar w prowadzeniu kantyleny to atuty jakimi rozporządza p. M. Nowakowski.” – napisano po jego debiucie w „Ilustrowanym Gońcu Wieczornym” z 19 maja 1937. Uchodził za prawdziwego basso profondo  o ciemnej szlachetnej barwie. W 1938  i 1939 roku występował w Operze Lwowskiej w partiach: Wilhelma w Mignon Ambroise Thomasa oraz Ramfisa w Aidzie Verdiego.

Artysta urodził się 3 sierpnia 1912 roku w Herten (Westfalia), ale dzieciństwo spędził w Poznaniu. Po ukończeniu szkoły został nauczycielem, ale długo nie wytrwał w tym zawodzie. Mając 24 lata decyduje się iść za głosem serca i podejmuje naukę śpiewu. W tym celu wyjeżdża do Lwowa, gdzie zostaje przyjęty do Konserwatorium Muzycznego im. Karola Szymanowskiego, do klasy Adama Didura, którego później uważał za swojego jedynego nauczyciela. Didur zaprosił młodego basa do Opery Warszawskiej, której od 1 września 1939 roku został dyrektorem. Niestety, wybuch wojny zniweczył dobrze zapowiadającą się karierę młodego śpiewaka. Zmobilizowany we wrześniu 1939 roku, po zakończeniu kampanii wrześniowej przedostał się na Węgry, skąd udało mu się w 1940 roku dostać do Francji, a po jej kapitulacji wyjechał do Szkocji. Tutaj w randze porucznika Wojska Polskiego spędził pozostały okres wojny. Był w tym czasie członkiem chóru Polskiej Armii. Po jej zakończeniu, jak wielu Polaków w tym czasie, zdecydował się nie wracać do kraju. Pozostał w Anglii z którą związał swoje życie i artystyczne losy. Już w 1945 roku na zaproszenie BBC śpiewał rolę Włodzimierza w Kniaziu Igorze Borodina, pod batutą sir Thomasa Beechama. W czerwcu 1947 roku, jako Ferrando w Trubadurze Verdiego, debiutuje w Covent Garden, z którą wiąże się na osiem sezonów, stając się do 1955 roku basowym filarem zespołu. W sumie zaśpiewał na tej scenie około 30 partii, często w znakomitym towarzystwie, by wymienić Marię Callas, Tito Gobbiego czy Kathleen Ferrier. Największe sukcesy przyniosła mu partia tytułowego Borysa Godunowa w operze Musorgskiego, po której napisano w Evening Dispatch: „Godunow Mariana Nowakowskiego był bardzo przemyślany. To w istocie wspaniały śpiewak.” Z równym powodzeniem śpiewał: Sarasta w Czarodziejskim flecie, Dalanda w Holendrze tułaczu, Króla Henryka w Lohengrinie, Ramfisa i Faraona w Aidzie, Timura w Turandot, Colline w Cyganierii  oraz Fascola i Fafnera w pierwszej po II wojnie realizacji w Londynie wagnerowskiego Pierścienia Nibelunga. W sumie w latach 1947 – 1955 zaśpiewał na tej scenie ponad 120 spektakli. Równolegle występował często w repertuarze oratoryjnym, Stworzenie świata, Mesjasz, Eliasz, Händla, Pasje wg. św. Jana i wg. św. Mateusza  J. S. Bacha, Sen Gerontiusa Edwarda Elgara, Requiem Mozarta i Verdiego, oraz Carmina Burana Carla Orffa pod dyrekcją kompozytora. Przedstawieniami w których występował dyrygowali m. in. sir Thomas Beecham, sir John Barbirolli, sir Adrian Boult, sir Malcolm Sargent oraz Bruno Walter. Do historii kultury muzycznej w Londynie przeszedł jego udział w Masjaszu  Häendla,  w którym pojawił się po raz pierwszy już w 1944 roku.

W 1956 roku pojechał do Stanów Zjednoczonych. W Nowym Jorku wziął udział, obok Jana Kiepury  w koncercie na Madison Square Garden będącym formą sprzeciwu wobec krwawego stłumienia przez Związek Radziecki powstania na Węgrzech. W listopadzie tego roku wziął udział jako Chorąży w premierze Hrabiny Moniuszki wystawionej przez Polonia Opera Company w Detroid. Po powrocie do Anglii kontynuuje swoją karierę. Najpierw przyjmuje zaproszenie z Irlandii, gdzie bierze udział w irlandzkiej prapremierze Turandot Pucciniego w Dublinie (Timur, 1957) oraz w Fauście w Cork. Od 1959 roku  współpracował z Walijską Operą, podziwiano go tutaj jako Mefista w Fauście oraz Sparafucile w Rigoletcie. W 1960 roku pojawił się w Polsce. Najpierw  2 lutego 1960 zaśpiewał w Operze Warszawskiej Ramfisa w Aidzie, kilka dni później 7 lutego odwiedził rodzinny Poznań, gdzie podziwiano go jako tytułowego Borysa Godunowa w operze Musorgskiego. Zaśpiewał też recitale w Lublinie, Wrocławiu i Bydgoszczy.  Lata sześćdziesiąte to okres jego częstych wędrówek po Europie, występuje we Włoszech, Niemczech, Belgii, Francji. W sezonie 1963/64 wrócił na chwilę do Londynu i Sadler’s Wells Theatre zaśpiewał Landgrafa w Tannhaüserze oraz Pustelnika w Wolnym strzelcu.

Pod koniec kariery zajął się Nowakowski pracą pedagogiczną, i to nie tylko w Londynie, ale również na Jamajce, gdzie uczył przez trzy lata. Wystąpił wtedy na uroczystym koncercie przed Królową Matką wizytującą Jamajkę. Jednym z jego uczniów jest urodzony na Jamajce Willard White, ceniony, szczególnie w repertuarze wagnerowskim, bas-baryton. Następnie przez dziesięć lat (1967-1977) był profesorem śpiewu i repertuaru operowego w USA, na University of Southern Mississipi w Hattiesburgu. Amerykański kompozytor William Presser napisał dla niego i dedykował mu efektowną wokalnie suitę Seven Secular Songs, prawykonanie odbyło się w ramach jednego z recitali Nowakowskiego we wrześniu 1970 roku. Ważnym momentem w artystycznej drodze Mariana Nowakowskiego był fakt, że w  1971 roku na Cornell University wykonał partię mówioną w kantacie Schönberga Ocalały z Warszawy poprowadzonej przez czeskiego dyrygenta Karela Husę. W 1977 roku wrócił do Londynu i nadal przez kilka lat udzielał prywatnych lekcji śpiewu.

 Zmarł  4 kwietnia 2000 roku w Londynie, w wieku 87 lat.

Adam Czopek