Jako uzupełnienie noty biograficznej naszego wielkiego basa Adama Didura, jaka jest zamieszczona na tym portalu, proponuję Państwu dokładniejsze poznanie jego bogatej kariery w nowojorskiej Metropolitan Opera, na scenie której spędził Adam Didur 24 lata (1908 – 1932). W tym czasie oklaskiwano go 933 razy w przedstawieniach operowych, koncertach i wielkich operowych galach. Pełny wykaz partii jakie tutaj zaśpiewał obejmuje ponad pięćdziesiąt ról (dokładnie 57), wiele z nich to amerykańskie premiery (było ich 17). Tak bogatym dorobkiem artystycznym nie może się pochwalić żaden inny polski śpiewak.
Kilka razy brał też udział w prapremierach światowych jak choćby Dziewczyna z zachodu czy Tryptyk Pucciniego, które powstały na zamówienie Metropolitan. Co ciekawe będąc solistą Metropolitan nie zrezygnował Didur z kontynuacji kariery europejskiej i podjęcia regularnych występów w Ameryce Południowej, najczęściej w Teatro Colon w Buenos Aires. Był bożyszczem argentyńskiej publiczności, podziwiano go w Hugonotach i Aidzie (1901 rok razem z żoną Angelą Armandą-Arellano). Sam Didur zbierał gromkie brawa za partie: Lothario w Mignon Thomasa, Cacico w Il Guarany Gomeza i Mefista w Fauście Gounoda. Rok 1906 dał Argentyńczykom okazję podziwiania Don Giovanniego Mozarta w doskonałej obsadzie: Giuseppe di Luca – Don Giovanni, Adam Didur – Leporello, Rosina Storchio – Zerlina, Giuseppe Anzelmi – Ottavio. Dyrygował maestro Arturo Toscanini.
Po zaśpiewaniu siedemdziesięciu czterech przedstawień (polski rekord na scenie La Scali, do dzisiaj nie pobity), Didur w 1907 roku przyjmuje złożoną przez Arturo Toscaniniego (potwierdzone przez Giulio Gattiego-Casazza, dyrektora generalnego MET), propozycję występów w nowojorskiej MET, gdzie obaj panowie debiutują 16 listopada 1908 r. otwierają sezon Aidą. W obsadzie tego niezwykłego przedstawienia byli jeszcze: Enrico Caruso (Radames), Emmy Destin (Aida), Antonio Scotti (Amonstro) i Louise Homer (Amneris) – co nazwisko to wielka legenda światowej wokalistyki operowej. Jednak nowojorski i amerykański debiut Didura odbył się dwa dni wcześniej (14 listopada) w Manhattan Opera gdzie, obok Enrico Caruso i Geraldine Farrar, wystąpił jako tytułowy Mefistofeles w operze Arrigo Boito.
Udany debiut, szeroko komentowany w nowojorskiej prasie sprawił, że o młodym polskim basie zaczęło być głośno w operowym światku, tak już będzie do końca jego amerykańskiej kariery. Każdy występ, każda nowa partia, zyskują wysokie oceny wymagającej nowojorskiej krytyki i publiczności. Amerykańska sława Didura rośnie niemal dosłownie z dnia na dzień. Ugruntowuje ją dodatkowo tradycyjne tournée zespołu Metropolitan po wielu amerykańskich miastach, co z kolei przekłada się na częste zaproszenia indywidualne. W ramach indywidualnych zaproszeń warto wspomnieć i cyklu występów Didura w otwarciu opery w San Francisco, gdzie wystąpił jako: Collin w Cyganerii, Mathieu w Andrea Chenier, Capulet w Romeo i Julii, Sparafucile w Rigoletcie, oraz tytułowy Mefistofeles w operze Boito. Ponadto oklaskiwano go w Bostonie, Chicago, Seattle.
Wróćmy jednak do Metropolitan, gdzie Didur szybko stał się filarem basowym zespołu. Tylko w 1909 roku dodaje do swojego tutaj repertuaru Schaunarda oraz Colline w Cyganerii, Sparafucile w Rigoletcie oraz Figara w Weselu Figara, w przypadku tej ostatniej opery, z czasem będzie też śpiewał partię Hrabiego Almavivy. Te trzy wymienione opery będą mu towarzyszyły przez cały okresy kariery w tym teatrze. W sumie partie Collina i Schaunarda i zaśpiewał blisko 100 razy, nie wiele mniej, 98 razy wystąpił w Weselu Figara, 62 razy kreował partię Ramfisa w Aidzie. Szerokim echem odbiła się jego pamiętna kreacja tytułowego cara Borysa Godunowa w operze Musorgskiego, zaśpiewał ją 49 razy. Była to amerykańska premiera tego dzieła, zresztą nie jedyna w karierze Didura w tym teatrze. Status amerykańskiej premiery miały też wystawienia: Sprzedanej narzeczonej Smetany (Kecal), Damy pikowej (Hr. Tomski) oraz Eugeniusza Oniegina (Gremin) Czajkowskiego, Kniaź Igor Borodina (książę Halicki oraz chan Kończak), Miłość do trzech pomarańczy Montemezzi’ego (Archibald), Germania Giordano (Stapps). Z udziałem Adama Didura miały też miejsce prapremiery wspomnianych wyżej dzieł Pucciniego oraz Królewskich dzieci Humperdincka (Drwal),
W sumie pełny wykaz oper w jakich wystąpił nasz bohater obejmuje 49 tytułów. Wieloma z nich dyrygował Arturo Toscanini, który od był dyrektorem muzycznym MET w latach 1908 – 1915. W tym czasie dyrygował 480 przedstawieniami i koncertami. Ostatnim dzieł jakim Toscanini w MET dyrygował była Iris Mascagniego – 14 kwietnia 1915, partię ślepca śpiewał wówczas Adam Didur. Partnerami Didura bywali najwięksi śpiewacy tamtych czasów z Merceliną Sembrich, Bellą Alten, Enrico Caruso, Emmą Destin, Rosą Ponselle, Giuseppe De Luca, Beniamino Giglim i Geraldine Farrar, na czele. Warto w tym miejscu przypomnieć, że w Metropolitan występowała Olga Diudur, jedna z jego pięciu córek. Debiutowała 21 listopada 1930 roku jako Preziosilla w Mocy przeznaczenia Verdiego, pod dyrekcją Tulio Serafina.
Zaśpiewana 11 lutego 1932 roku partia Coppeliusa w Opowieściach Hoffnanna Offenbacha okazała się ostatnią w jego nowojorskiej karierze. Był to zarazem początek jego wycofywania się ze sceny. Rok później wrócił do Metropolitan, by wystąpić w wielkiej gali operowej zorganizowanej dla uczczenia 25 – lecia dyrekcji Giulia Gatti-Casazzy.
Adam Czopek
