Magazyn Operowy Adama Czopka

Opera, operetka, musical, balet

Legendy Polskiej Wokalistyki

Antoni Majak, śpiewak, reżyser, pedagog

Ten znakomity bas, jeden z najbardziej wszechstronnych polskich artystów, był jednocześnie śpiewakiem, aktorem i reżyserem. Karierę rozpoczął w końcówce lat dwudziestych XX wieku w warszawskich teatrzykach operetkowych. Rozpoczął od Operetki Reprezentacyjnej i Księżnej Chicago Kálmána. W ciągu dziewięciu lat, jakie poświęcił lekkiej muzie, wystąpił (najczęściej jako chórzysta) w większości warszawskich teatrzyków operetkowych i rewiowych. Był też członkiem grupy rewelersów w Teatrze Letnim Ananas i Teatrze Rewii Capitol. W sezonie 1938-39 był już solistą Opery Warszawskiej, gdzie debiutował 26 grudnia 1938 roku jako Wagner w Fauście. Kilka tygodni później wystąpił w partii Serwacego w Verbum nobile Moniuszki. Pierwszą partię zaśpiewał ponad 60 razy, drugą tylko cztery bo wybuch wojny pokrzyżował zupełnie plany młodego artysty. Później jego artystyczną drogę wyznaczały głośne kreacje tytułowego cara Borysa Godunowa, Mefista w Fauście, Don Basilia w Cyruliku sewilskim.  Po wojnie był solistą Opery Śląskiej w Bytomiu, skąd przeszedł do Teatru Wielkiego w  Poznaniu, a od 1960 roku, aż do przejścia na emeryturę związany był ze sceną operową w Łodzi. Dorobił się repertuaru liczącego ponad trzydzieści pozycji. Jego koronnymi partiami był Mefisto w Fauście oraz Stolnik w Halce.

Antoni Majak – Daland w Holendrze tułaczu, Teatr Wielki w Poznaniu 1956

Urodził się w Warszawie 16 stycznia 1911 roku. Z tym miastem związane są też, jego edukacja i początki kariery aktorskiej i śpiewaczej. Ukończył Konserwatorium Warszawskie, gdzie w latach 1928 – 1931 był uczniem Anny Sankowskiej. Jednocześnie występował jako chórzysta w teatrach warszawskich. Karierę rozpoczął od operetki, później był aktorem w zespole Pawła Skwierzyńskiego. W sezonie 1938/39 należał do zespołu solistów Teatru Wielkiego w Warszawie, gdzie debiutował jako Stolnik w Halce. Lata wojny przerwały tę dobrze zapowiadającą się karierę. W czasie okupacji doskonalił głos u Stefana Beliny-Skupiewskiego, Sergiusza Nadgryzowskiego i Heleny Zalewskiej. Brał udział w koncertach pod auspicjami RGO. Spotykał się podczas tych koncertów z Wiktorią Calmą, Antoniną Kawecką, Jadwigą Lacherówną, Lesławem Finze, z którymi kilka lat później tworzył historię Opery w Bytomiu. Po powstaniu warszawskim wraz z żoną i córką był więźniem Oświęcimia i Bissingen. Po uwolnieniu z obozu przeniesiono go do Stuttgartu, gdzie występował w koncertach dla Polaków, którzy jeszcze pozostali w Niemczech.

Do kraju wrócił  na początku 1946 roku, a już od 1 września został zaangażowany przez swojego nauczyciela Stefana Belinę-Skupiewskiego do zespołu solistów Opery Śląskiej w Bytomiu. Na bytomskiej scenie  pojawił się po raz pierwszy jako Stolnik w premierze Halki 25 stycznia 1947 roku.Kilka miesięcy później – 8 marca 1947, śpiewa Don Basilia w Cyruliku sewilskim. W obsadzie obok niego błyszczały nazwiska największych śpiewaków tamtych czasów, Barbary Kostrzewskiej (Rozyna), Bogdana Paprockiego (Almaviva), Andrzeja Hiolskiego (Figaro), Romualda Cyganika (Bartolo), Antoniny Kaweckiej (Berta). Czy komuś jeszcze uda się w warunkach naszego teatru operowego skompletować taką wspaniałą obsadę – wątpię! „Wymienić muszę don Basilio p. Antoniego Majaka. Poważny ten śpiewak obdarzony szlachetnym głosem basowym, partię swą wykonał zarówno z humorem jak i dużą dozą inteligencji. Wszystko miał gruntownie przemyślane i utrzymane ściśle w ramach dobrego smaku artystycznego.” – napisał Marian Borzęcki w „Rzeczypospolitej” z 7 sierpnia 1947.

Kolejne bytomskie premiery z udziałem Majaka to Aida, w której śpiewał partię Ramfisa, Faust (Mefisto), Rigoletto (Sparafucile), Verbum Nobile (Serwacy), Opowieści Hoffmanna z jego świetnymi kreacjami Lindorfa, Kopeliusza, Depertutto i Miracle. „Jakkolwiek by się działo, nie zapomnę kreacji Majaka w poczwórnym wcieleniu hoffmannowskiego Szatana.” – napisał Jerzy Waldorff. W Uprowadzeniu z Seraju jest Osminem, w Casanowie Baronem Nolli, Rusałka Dargomyżskiego upamiętniła się jego rolą Młynarza, a Straszny dwór Zbigniewa. W czerwcu 1954 roku śpiewa partię „majestatycznego” Sarasta w pamiętnej inscenizacji Czarodziejskiego fletu, który pozostanie na afiszu blisko dwadzieścia lat i doczeka się 175 przedstawień. Niestety, po 1955 roku już bez udziału Majaka. Jak bardzo pracowitym był śpiewakiem niech świadczy fakt, że już we wrześniu 1958 roku zaśpiewał na scenie Teatru Wielkiego w Poznaniu swoje tysięczne przedstawienie.

Antoni Majak jako Mefisto w Fauście, T.W. w Łodzi 1969

W 1953 zadebiutował jako operowy reżyser. Zanim jednak podjął się samodzielnej reżyserii był współreżyserem prapremiery Janka muzykanta Witolda Rudzińskiego, drugiej po wojnie polskiej opery. Wystawiła ją Opera Śląska, premiera 20 czerwca 1953. W grudniu 1953 roku reżyserował Młodą gwardię Juliusza Mejtusa w Operze Bałtyckiej w Gdańsku. 18 czerwca 1955 roku przy okazji jubileuszu 10-lecia Opery Śląskiej w Bytomiu wyreżyserował Halkę, w której śpiewał oczywiście partię Stolnika. Taki był początek jego reżyserskiej działalności, która z czasem stała się główną areną jego artystycznych działań. 23 stycznia 1955 ma miejsce wyreżyserowana przez niego premiera Rusałki Dvořaka w Operze Wrocławskiej. Zrealizuje jeszcze na tej scenie Fausta (29 września 1956), Legendę Bałtyku Nowowiejskiego (17 luty 1960) oraz Sprzedaną narzeczoną Smetany (10 listopad 1962). W kwietniu 1958 roku reżyseruje Verbum nobile Moniuszki co jest jego reżyserskim debiutem w Operze Poznańskiej, później będzie jeszcze tylko Rigoletto Verdiego – premiera 4 września 1960.

Od 1961 roku staje się jednym z głównych reżyserów Opery Łódzkiej, gdzie zaczyna  od Sprzedanej narzeczonej Smetany (1960). Kilka miesięcy później ma premierę najpierw Faust Gounoda, następnie Casanowa Różyckiego, Lakme Delibesa, Legenda Bałtyku Nowowiejskiego. Po przeniesieniu się Opery Łódzkiej do nowego gmachu i zyskaniu miana Teatru Wielkiego Majak nadal pracuje jako reżyser. Pierwszym dziełem jakie zrealizował na nowej scenie był Straszny dwór Moniuszkiprezentowany w cyklu premier inauguracyjnych. Później zrealizował Fausta, Madama Butterfly Pucciniego, Kniazia Igora Borodina, Filenis Romana Statkowskiego. W 1974 roku rozpoczyna współpracę  z Teatrem Muzycznym w Łodzi, zaczyna od realizacji Moulin Rouge Offenbacha. W 1978 reżyseruje operetkę Gejsza Jonesa, a w 1982 roku Wiktoria i jej huzar Abrahama oraz Krainę uśmiechu Lehara. Zrealizowana rok później Hrabina Marica Kalmana, kończy jego współpracę z tym teatrem. W międzyczasie pracuje jako reżyser w operze Wrocławskiej (Faust, Legenda Bałtyku, Sprzedana narzeczona), Operze Bałtyckiej w Gdańsku (wspomniana wyżej Młoda gwardia, Cyganeria). W stołecznym Teatrze Wielkim w 1977 roku zrealizował Rigoletto. W sumie dorobek reżyserski tego artysty zamyka się liczbą kilkudziesięciu pozycji. Warto pamiętać, że współzawodniczył w tym względzie z dwoma innymi znakomitymi śpiewakami: Sławomirem Żerdzickim i Wiktorem Brégy, którzy po zakończeniu kariery również zajmowali się w tym samym okresie reżyserią operową.

Antoni Majak jako Osmin w Uprowadzeniu z Seraju, obok Izabella Nawe Teatr Wielki w Łodzi 1968

Kolejny etap śpiewaczej  kariery Antoniego Majaka związany był z Operą Poznańską. Pierwszy raz wystąpił w tym teatrze gościnnie 16 kwietnia 1950 roku jako Don Basilio w Cyruliku. Później kilka razy wracał jako Borys Godunow (pierwszy raz 14 maja 1950), Osmin w Uprowadzeniu z Seraju oraz Mefisto w Fauście. Na przełomie roku 1952/1953 zzespołem Opery Poznańskiej występował, zaproszony przez Waleriana Bierdiajewa, podczas gościnnych występów tego teatru w Moskwie, na scenie Teatru im. W Niemirowicza-Danczenki oraz Teatru Bolszoj. Pierwszą jego poznańską premierą był Wolny strzelec wystawiony 31 grudnia 1955 roku, w którym śpiewał partię Kacpra. Później szlak jego sukcesów wyznaczają kreacje Dalanda w Holendrze tułaczu Wagnera, nadal tytułowego Borysa Godunowa w operze Musorgskiego, Kniazia Halickiego w Kniaziu Igorze i Mefista.

W latach 1960-78 był czołowym solistą i reżyserem najpierw w Operze Łódzkiej, a później Teatrze Wielkim, które stały się jego domem do końca kariery. W sezonie 1960/61 był także jej kierownikiem artystycznym. W Łodzi powtarzał w zasadzie swoje wcześniejsze partie, by wymienić Mefista, Osmina. Występował też w Białowłosej Henryka Czyża, Wesołych kumoszkach z Windsoru Otto Nicolaia. 8 marca 1986 roku podczas galowego koncertu obchodził w Teatrze Wielkim w Łodzi swoje 75 urodziny. 

Był również cenionym pedagogiem łódzkiej PWSM w latach 1971-79, pełnił też funkcję dziekana Wydziału Wokalnego. Do grona jego uczniów należał m. in. Kazimierz Kowalski.

Zmarł nagle 25 grudnia 1994 roku w Warszawie, w wieku 84 lat. 

Adam Czopek